فنا في الشيخ فقير حاجي خان زرداري رح
حاجي خان زرداري
فقير حاجي خان زرداري رح ويٺل دادو شهر نسبت قاسمي مشرب قادري ۔
تعارف:
بزرگي جي جي عمر ۾ چمڪندڙ نوراني چهري واري شخصيت فقير حاجي خان زرداري رح جيڪو پنهجي شيخ ڪامل شيخ الاسلام والمسلمين م تاج العارفين ، قيوم زمان سائين بادشاه مشوري شريف واري سهڻي سائين جي رنگ ۾ رنگيل هيا ۔ سندن صورت ۽ سيرت مان سائين بادشاه ڪريم جي جهلڪ جو عڪس محسوس ٿيندو هيو ۔پاڻ دستار بند عالم دين ۽ حافظ هيا ۔ سندن استاد (ظاهري و باطني ) شيخ طريقت مولانا مفتي اعظم سنڌ سائين علي بخش قاسمي رح هيا ۔ پاڻ سلسلا عاليه قادريه راشديه ۾ سائين بادشاه ڪريم مشوري شريف واري سائين وٽ دست بيعت ٿي ڪري سلوڪ جون منزلون طئي ڪيائون۔ کين گهڻي صحبت و محبت پنهنجي ڪامل استاد (شيخ طريقت سائين مفتي علي بخش قاسمي رح دادو) جي نصيب ٿي ۔ ان جي محبت و اثر ۾ اچي پاڻ طريقت ۾ قدم رکيائون ۔ فقير حاجي خان زرداري رح جي زندگي جو مختصر احوال هيٺ پيش ڪيو ويندو ۔
ننڊپڻ و جواني :
سندس بچپن پنجي ڳوٺ ۾ گذريو ۔ ابتدائي پرائمري تعليم پنهجي ڳوٺ مان حاصل ڪيائين ۔ جڏهن سندن وڏڙا دادو لڏي آيا۔ پاڻ دادو ريلوي اسٽيشن جي پويان لڳ مزدورآباد اچي پنهجو گهر وسايائون ۔ پيشي جي لحاظ کان پاڻ مختلف قسمن جا واپار(بھ وغيره کپائڻ ) ڪيائون ۔ پاڻ اعلي درجي جا ٽيلر ماسٽر هيا ۔
بيعت :
فقير حاجي خان زرداري رح هر عام و خاص کان سائين بادشاه ڪريمن جو تذڪرو ٻڌندا هيا ۔ غابانه محبت سندن دل ۾ پيدا ٿي چڪي هئي ۔ دادو شهر ۾ مشهور درزي علي بخش لاشاري رح (جيڪو مالڪن ڪريمن جو سچو عاشق هيو ) جي دوستي و سنگت ۾ اچي درگاه مشوري شريف حاضر ٿيو ۔ مالڪن ڪريمن جي ديدار پر انوار کان مشرف ٿيو ۔ آخرڪار سندن حضور ۾ ذڪر جو عرض ڪيائين ۔ پاڻ (مالڪن ڪريمن) فرمايائون ته " دنيا تان هٿ کڻ ۽ غربت لا تيار ٿي تو ذڪر ٻڌايائون " فقير حاجي خان جنهن دل ۾ محبت جي دکي اڳ ۾ دکيل هئي سو هر شئي لا تيار هيو سو فقير خوشي مان اها گاله قبول ڪئي ۔ مالڪن ڪريمن کان ذڪر پاڪ وٺي واپس آيا ۔ قدرتي طور کين ڪاروبار ۾ نقصان پيو ۔ سائين بادشاه ڪريم مشوري شريف واري سهڻي سائين قدس سره الاقدس کين حڪم فرمايو ته "مسجد کي آباد ڪر" ۔ پاڻ پنهنجي پاڙي ۾ مسجد تعمير ڪرايائون جنهن جو نالو نظر محمدي رکيائون ۔ مسجد شريف ۾ بانگ صلواه ، نماز پڙهائڻ ۽ ٻارن کي قرآن پاڪ ڏيڻ جي تعليم ڏيڻ شروع ڪيائون ۔
درس نظامي پڙهڻ :
جڏهن کان شيخ طريقت مفتي اعظم سائين علي بخش قاسمي رح جڏهن نوراني مسجد سيد جڙيل شاه دادو (دارالعلوم انوار الاسلام قاسميه) ۾ خطيب و مدرس ٿي آيا ۔سائين جن (سائين مفتي علي بخش قاسمي رح ) سان سندن محبتون ۽ صحبتون پهريان کان درگاه مشوري شريف تي قائم ٿي چڪيون هيون۔ انجي آمد تي سندن وري محبتون ۽ صحبتون پنهنجي عروج تي پهتيون۔ ان وقت شيخ طريقت سائين علي بخش قاسمي رح وٽ ڪيترا طالب درس نظامي پڙهندا هيا ۔ جن ۾ ڪجه شاگرد عمر رسيده به هيا ( محمد صادق 60 سالن جي عمر ۾ درس نظامي پڙهڻ شروع ڪيو )۔ فقير حاجي خان زرداري رح کي درس نظامي جي پڙهڻ جو شوق سندس روحاني و صحبتي استاد شيخ طريقت مفتي سائين علي بخش قاسمي رح ڏياريو سندن جي حڪم تي درس نظامي سائين جن وٽ مدرسي ۾ پڙهڻ شروع ڪيائون ۔
درس نظامي ۾ سندن محنت :
پاڻ درس نظامي صرف رسمي طور نه پڙهيا بلڪه ڪمال محنت سان اسباق کي قلمي انداز ۾ لکيو ۔ تقريبن هر ڪتاب جا تفصيلي نوٽس ٺاهيا ۔ درس جي هر ڪتاب جو ترجمو مع حاشيه تيار ڪيا۔ ڪاش ڪو مرد ان پاسي توجه ڏئي ۽ انجي لکيل ڪتابن کي ضروري ترتيب ڏئي ڇپرائي ته سنڌي زبان ۾ تمام وڏو علمي ذخيرو تيار ٿي ويندو غيرن جي شروح ۽ ترجمن کان جان ڇٽي پئي۔
محنت و خلوص ۽ دعائن جي ڪري پاڻ زبردست عالم دين بڻيا
راقم الحروف (مختار احمد قاسمي دادو ) جو ساڻس علمي ڪچهريون رهيون ۔ جڏهن اسان مدرسي (دارالعلوم انوارالاسلام قاسميه دادو ) ۾ مختلف علوم و فنون جا مختصر دوره رکيا ته فقير حاجي خان زرداري رح به حاضر ٿيو ۔ مان انهنن علمن ۾ سندس شناسائي ۽ قابليت ڏسي مزيد دوره ڪرڻ کان منع ڪئي ۔ پاڻ باقائده تدريس نه ڏنائون ۽ نه وري باقائده فتاواي نويسي ڪيائون ۔ تنهن هوندي به سندس مطالعو ۽ مسئلن جي تحقيق جاري رکي ۔ سڄي زندگي (تقريبن 50 سال) مسجد شريف جي امامت ۽ ٻارن کي في سبيل الله دين جي بنيادي تعليم ڏنائون ۔
قرآن حفظ ڪرڻ :
پاڻ درس نظامي سان گڏ پنهنجي شوق تي قرآن شريف مڪمل ياد ڪيائون ۔ سندن درس نظامي جي تڪميل ۽ حفظ جي مڪمل ٿيڻ جي دستار اسلام جي عظيم و شان مرڪز دربار عاليه حضرت مشوري تي سن 1989 ۾ تاج العارفين ، فقيه عصر ، قيوم زمان سائين بادشاه ڪريم مشوري شريف وارا سائين قدس سره الاقدس جي موجودگي (پاڻ ويل چيئر واري رنگ ۾ هيا ) ۾ قبلا صاحبزاده اڪبر سائين ، غوث زمان مرشد ڪريم سائين ميان سائين بادشاه ۽ سائين صاحبزاده اصغر ، غوث زمان مرشد ڪريم سخي سائين بادشاه ۽ سندن ڪامل استاد شيخ طريقت علامه مفتي علي بخش قاسمي رح جي هٿان ٿي ۔
صحبت جو اثر:
طريقت ۾ سالڪ کي ڪمال تائين پهچائڻ لا پنهنجي شيخ (مرشد) جي صحبت هڪ اهڙو ذريعو آهي جنهن جي ذريعي سالڪ جي دل ۾ پنهجي شيخ (مرشد) جي محبت جو جذبو پنهنجي عروج تي پهچي ٿو جٿان هو پنهنجي وجود جي نفي ڪري فنايت جي سمنڊ ۾ غوطه زن ٿي ڪري منزل مقصود (بقا/ حيات ڪلي) جي طرف روانو ٿئي ٿو / تائين پهچي وڃي ٿو ، جهڙي طرح شيخ طريقت سائين مفتي علي بخش قاسمي پهنجي بياض قاسمي (قلمي ) ۾ لکن ٿا ته " جيڪڏهن (ڪنهن ماڻهو ) جي نصيب ۾ ولايت لکيل آهي ته ان (ماڻهو) جي مستقبل سنوارڻ وارا ڪيترائي مور (مرد حق) پيدا ٿي پوندا "
فقير حاجي خان زرداري جي خوشقسمتي هئي جو کين مالڪن ڪريمن سائين بادشاه مشوري شريف واري سهڻي سائين جي پياري ظاهري و باطني شاگرد شيخ طريقت ، مفتي علي بخش قاسمي رح جي صحبت و محبت نصيب ٿي ۔
پاڻ سلسلا عاليه قادريه جا اذڪر و اذڪار ڪرڻ جو طريقو پنهنجي استاد وٽان سکيا ۔ سائين مفتي علي بخش قاسمي رح وٽ اڪثر ارباب طريقت خاص ڪري جماعت قاسميه پري پري کان مالڪن ڪريمن جي صحبت لا دادو ايندي هئي ، هي علم و عرفان جون مجلسون روزانه قائم هونديون جهڙي طرح جگ مشهور ڪتاب ' قاسم الحقائق ' (صفحه 564 ) ۾ مولانا فيض الله مهر پنجاب واري لکيو آهي ته "
(شيخ طريقت مفتي علي بخش قاسمي رح کے پاس) ارباب طریقت اکثر بعد نماز عشاء اکٹھے ہوتے فضل سے عرفان بند جاتی , اذکار و اشغال میں سوز و گداز سے کیف و سرور حاصل ہوتا اس محفل میں شہر کے پروفیسرز , ڈاکٹرز علماء اشرافيه شرکت کرتے بعض اوقات اس مجلس میں سحر ہو جاتی . نماز تہجد پڑھنے والے حضرات حضرات کی قیام وسجود میں میں اہو بکا وہ گریا سے ہچکیاں بند جاتی . رفتگانے اسلاف صالحین کی یاد تازہ ہو جاتی اور دل کو ناقابل بیان فرحت و تقویت حاصل ہوتی تھی . اسی درد نہا اور اہ سحر گاہی کی طرف میں فقیر مولف صادق آباد پنجاب سے درگاہ عالیہ مشوری شریف جاتا پھر یہی طلب و تڑپ مولانا (سائين مفتي علي بخش قاسمي رح ) صاحب کی صحبت میں (دادو) لے جاتی"
طريقت ۾ قدم :
فقير حاجي خان زرداري رح کي اهي صحبتون ۽ محبتون ڏسي ڪري طريقت ۾ قدم رکڻ جو شوق پيدا ٿيو ۔ سندن استاد کين بهرپور تيار ڪيو ۽ کين مالڪن ڪريمن جي حضور ۾ پهچايو ۔ مالڪن ڪريمن سندس محبت و خلوص کي ڏسي ذڪر پاڪ ۾ وڌايو ۽ کين حڪم فرمايوه ته پنهنجي استاد سان روحاني صحبت جاري رکو ۔ فقير حاجي خان زرداري رح جا سلسلا عاليه قادريه جا اڃان ذڪر مس پورا ٿيا ته مالڪ ڪريم ظاهري جنت ڏي اسري ويا۔ بعد ۾ رهيل فڪر مالڪن ڪريمن جي خواب ۾ حڪم تحت حضرت قبلا سائين ، غوث زمان ميان سائين بادشاه قدس سره الاقدس وٽ طئي ڪيائون ۔ آخري اڻوهيون مراقبه کين سائين قرب ڌڻي بادشاه طئي ڪرايو ۔ حضرت قبلا سائين مرشد ڪريم سائين منير احمد سائين ۽ حضرت قبلا مرشد ڪريم سائين مسڪين سائين بادشاه کين تلقين و ارشاد (سلسلي هلائڻ ) جي اجازت ڏني ۔ پاڻ تصور شيخ ۾ ايتري محنت ڪيائون جو سندن ظاهري صورت مان اسان جي هادي رهبر شيخ ، مرشد مربي جو عڪس نظر ايندو هيو ۔ ان صورت پاڪ جي مهرباني جي ڪري ٻئي صاحبزاده مرشد ڪريم سائين مسڪين سائين ۽ سائين مرشد ڪريم سائين قرب ڌڻي بادشاه فقير حاجي خان رح جو تمام گهڻو خيال رکندا هيا ۔
نوٽ : فقير حاجي خان زرداري رح جي طريقت طئي ڪرڻ جو طريقو (شيخ طريقت سائين علي بخش قاسمي رح ) پنهنجي استاد وارو آهي۔ پاڻ سڄي طريقت پنهنجي استاد وٽان لکيائون
اخلاق ۽ آداب :
فقير حاجي خان زرداري رح با اخلاق ۽ با ڪردار سهڻن خصلتن جا مالڪ هيا۔ سڀ جا همدر ۽ خير خواه هئا ۔ پنهجن پراون جا دعاگو هئا ۔ مستجاب الدعوات هئا يعني سندس دعا ۾ وڏو اثر هو ۔ سڄي طريقت پاڪ برزبان ياد هين ۔ پاڻ مهمان نواز ، خدمت خلق ۽ ايثار جو جذبو رکندڙ هيا ۔
وصال :
فقير حاجي خان زرداري رح ڪجه سال پهريان مالڪن ڪريمن جي حضور ۾ وڃي پهتو ۔ سندس جنازه نماز ريلوي گرائونڊ ۾ مرشد ڪريم سائين مسڪين سائين بادشاه پڙهائي ۔ سندس آخري آرام گاه دادو شهر جي مشهور قبرستان لال هندي ۾ آهي ۔
خدا رحمت کند این عاشقان طینت را
سندس پونئير سائين بادشاه ڪريم مشوري شريف واري سهڻي سائين قدس سره الاقدس جي غلامي پاڪ ۾ آهن ، شل الله پاڪ سندس پونئيرن ۾ ڪو حاجي خان فقير جهڙو مرد حق پيدا فرمائي ۔ آمين
تو جنين جي تاتِ تن پڻ آھي تُنھنجي
فاذڪُرُونِي اَذڪُرُڪُم ايءُ پروڙج بات
ھَٿِ ڪاتي ڳُڙُ واتِ پُڇڻ پَرِ پرين جي
:حوالا
1) قاسم الحقائق از فقير مولوي فيض الله مهر پنجاب
2) بياض قاسمي (قلمي)
از قلم : فقير مختار احمد قاسمي مهتمم دار العلوم انوار الاسلام قاسميه دادو